کنتاکتور برق نوعی کلید الکترومغناطیسی است که به صورت الکتریکی کار کرده و کاربرد اصلی آن در تابلو برق است. کنتاکتور در حقیقت یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین تجهیزات در برق صنعتی و همچنین سیستم‌های قدرت است. این کلید مغناطیسی دارای ۳ فاز و ۳ کانتکت اصلی بوده و جهت برقراری ارتباط بین تجهیزات از راه دور استفاده می‌شود. کنتاکت‌های این قطعه بیشتر از نوع کنتاکت باز بوده و برای تحمل بارهای بزرگ مناسب هستند؛ زیرا توانایی باز و بسته شدن سریعی دارند. این قطعه معمولا در سیستم‌هایی که نیاز به کنترل و قطع و وصل جریان برق دارند استفاده می‌شود.
کنتاکتور در ولتاژ و جریان‌های مختلفی ارائه می‌شود. اگر بخواهیم ساختار کنتاکتور را به طور ساده بیان کنیم باید گفت که کنتاکتور یک دستگاه سوئچینگ الکتریکی است که برای خاموش و روشن کردن یک مدار الکتریکی استفاده می‌شود. کنتاکتور در حقیقت نوع خاصی از رله بوده و تنها یک تفاوت باعث تمایز کنتاکتور و رله می‌شود. کنتاکتور در واقع بیشتر در دستگاه‌هایی که تحمل جریان بالایی را دارند کاربرد داشته در صورتی که رله در دستگاه‌هایی با جریان کم استفاده می‌شود.
از اصلی‌ترین کاربردهای کنتاکتور می‌توان به راه اندازی سافت استارتر زیمنس در موتورهای صنعتی اشاره کرد. از کاربردهای دیگر این قطعه می‌توان در استفاده در سیستم‌های نورپردازی اشاره کرد. استفاده در سیستم‌های نورپردازی می‌تواند باعث صرفه جویی در مصرف برق شود.
کنتاکتور چگونه کار می کند؟
که در کنتاکتورها دو هسته موجود بوده که یک هسته به صورت متحرک و هسته دیگر ثابت است. هسته ثابت با استفاده از یک فنر از قسمت متحرک جدا شده و تعدادی کنتاکت نیز به صورت عایق به آن متصل هستند. هنگامی که جریان الکترو مغناطیسی کاهش چشمگیری داشته باشد فنر اتصال بین کانتکت‌ها را موقتا به صورت اتوماتیک قطع می‌کند. کنتاکتورها برخلاف رله توان و ظرفیت بالایی در جهت عبور جریان الکترو مغناطیسی داشته در مقابل رله از ظرفیت عبوری بسیار پایینی برخوردارند.
به همین علت از کنتاکتور بیشتر در مدارات قدرت و از رله در مدارهای فرمان استفاده می‌شود. زمانی که اختلاف پتانسیل به دو سر بویین کنتاکتور اعمال شود بویین که نام دیگر آن سیم پیچ است بر اثر عبور این جریان دارای یک میدان مغناطیسی می‌شود. در این هنگام بویین همانند یک آهنربا عمل کرده و قسمت متحرک هسته را به خود جذب می‌کند. در محل جذب، کنتاکت‌هایی موجود هستند که با قطع و وصل شدن هسته متقابلا قطع و وصل می‌شوند و در حقیقت همانند ساختار یک کلید عمل می‌کنند.
مزایای استفاده از کنتاکتور
اگر به مزایای استفاده از کنتاکتور نسبت به کلید بخواهیم اشاره کنیم می‌توان موارد زیادی را نام برد. به طور مثال با استفاده از کنتاکتور قابلیت قطع و وصل کردن به دفعات زیاد برای شما مهیا است. در صورت قطع و وصل کردن زیاد نیز کنتاکتور همانند کلید دچار استهلاک نشده و به علت عدم ساییدگی کنتاکت‌ها روی یکدیگر دارای عمر مکانیکی طولانی و زیادی هستند. همچنین کنتاکتورها امکان کنترل از راه دور داشته و توانایی اتوماتیک کردن مدار فرمان برای این قطعه مهیا است.
حفاظت دستگاه توسط کنتاکتور مناسب‌تر، ایمن‌تر و از لحاظ اقتصادی بسیار به صرفه‌تر است. از مزیت‌های دیگر کنتاکتور نسبت به کلید می‌توان به بالا رفتن سرعت قطع و وصل و قابلیت اتصال به پی ال سی اشاره کرد. با استفاده از کنتاکتور پس از رفتن برق و وصل مجدد باید جهت راه اندازی مجدد استارت زد در صورتی که با استفاده از کلید خطرات ناشی از وصل ناگهانی وجود دارد.
آشنایی با انواع کنتاکتور
انواع کنتاکتور با تنوع بالا و اندازه‌های متفاوتی وجود دارد که هر کدام ویژگی‌ها و قابلیت‌های مخصوصی دارند. در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع کنتاکتور و ویژگی و مشخصات آن آشنا شوید.
۱-کنتاکتور دستی
کنتاکتورهای دستی جهت واحد‌های کوچک‌تر استفاده شده و اپراتور جهت قطع و وصل کردن کنتاکتور به صورت دستی اقدام می‌کند.
۲-کنتاکتور تیغه چاقویی
این نمونه کنتاکتور جز قدیمی‌ترین نمونه‌های کنتاکتور محسوب می‌شود که برای خاموش و روشن کردن موتورهای برقی آن باید به صورت دستی اقدام کرد. کنتاکتور تیغه چاقویی از یک تیغه فلزی به همراه یک اهرم تشکیل شده و یکی از معایب این کنتاکتور عمر بسیار کم آن نسبت به کنتاکتورهای دیگر است.
۳-کنتاکتور مغناطیسی
در بین انواع کنتاکتورهای موجود نمونه مغناطیسی جزو متداول‌ترین نمونه‌های کنتاکتور محسوب می‌شود که بسیار پیشرفته‌تر از مدل‌های دیگر عمل می‌کند. هنگام استفاده از این کنتاکتور دیگر احتیاجی به کنترل دستی نبوده و این کنتاکتور قابلیت کنترل از راه دور دارد. از مهم‌ترین ویژگی و قابلیت این کنتاکتور می‌توان به ایمنی و کارآمدی بالای آن اشاره کرد.