نحوه پلاک‌خوانی الکتروموتور
مشخصات هر موتور الکتریکی توسط تولید کنندگان روی پلاک آن درج شده است. پلاک الکتروموتور دارای جزئیات مهمی در مورد ویژگی‌ها، عملکرد و محدودیت‌های دستگاه است. برای اینکه بتوانید دستگاه را به درستی نگهداری کنید، مشکلات آن را رفع کنید و از عملکرد آن آگاه شوید، لازم است با علامت‌های روی پلاک آن آشنا شوید. بنابراین آشنایی با نحوه پلاک‌خوانی الکتروموتور، یک مهارت ارزشمند است. این کار با توجه به علامتها و اعداد درج شده روی پلاک فلزی الکتروموتور انجام می‌شود.
آموزش پلاک‌خوانی الکتروموتورها
روی پلاک یک الکتروموتور تعداد زیادی از علامتها و عبارات انگلیسی مخفف وجود دارند که نشان‌دهنده مفاهیم ویژه‌‌ای هستند. در این مطلب بسیاری از این علامتها که به طور معمول روی پلاک الکتروموتور وجود دارند، به همراه معنی آن‌ها تشریح شده‌اند. اگر در هر یک از آن‌ها دچار سردرگمی شدید، با کارشناسان الکتروموتور در نمایندگی‌ها یا مراکز تولیدی الکتروموتورها مشورت کنید. درک معنی و انجام اقدامات مربوط به پلاک خوانی موجب افزایش طول عمر دستگاه و جلوگیری از اتفاقات ناگوار می‌شود.
مشخصات و تفسیر پلاک الکتروموتور
روی پلاک‌های الکتروموتورها، بسیاری از موارد زیر درج شده‌اند:
1. تولید کننده و شماره مدل
به طور معمول در بالای پلاک، نام شرکت تولید کننده الکتروموتور درج شده است. الکتروموتور همچنین دارای یک شناسه منحصر به فرد بوده که شماره مدل نامیده شده و اغلب در پایین پلاک درج می‌شود. از طریق داشتن شماره مدل، می‌توان در زمان تعویض، به سادگی یک الکتروموتور با مشخصات دستگاه قبلی پیدا کرد.
2. اسب بخار (HP)
از طریق معیار اسب بخار، میزان قدرت خروجی الکتروموتور سنجیده می‌شود. این معیار با HP نشان داده شده که مخفف HorsePower است. این معیار میزان توانایی موتور برای کار در طول زمان را نشان می‌دهد. یک اسب بخار 745.7 وات است. برای مثال زمانی که روی پلاک الکتروموتور عدد 5 اسب بخار درج شده است، به معنی این است که الکتروموتور ظرفیت 3728.5 وات برای تولید انرژی مکانیکی دارد. نشان دادن میزان قدرت خروجی الکتروموتور، باعث می‌شود این موتور روی ماشین‌آلات متناسب با قدرت خود نصب شود و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
3. ولتاژ (V)
محدوده ولتاژ عملیاتی الکتروموتور، با علامت V که مخفف ولتاژ است نشان داده می‌شود. به بیان ساده‌تر، ولتاژ پتانسیل الکتریکی موتور را نشان می‌دهد که دستگاه می‌تواند در محدوده آن کار کند. این مقدار اهمیت حیاتی‌ای دارد چون از طریق آن می‌توانید تشخیص دهید چه منبع تغذیه‌ای برای آن لازم است. برای مثال، هنگامی که روی پلاک الکتروموتور عدد 230 ولتاژ درج شده است، استفاده از منبع تغذیه‌ای با قدرت بالاتر می‌تواند باعث آسیب دیدگی خطرناک دستگاه شود.
4. آمپر بار کامل (FLA)
منظور از معیار FLA روی پلاک الکتروموتور، میزان جریانی است که موتور الکتریکی در زمانی که با حداکثر ظرفیت خود کار می‌کند، استفاده می‌کند. توجه به عددی که مقابل این معیار آمده است مهم است زیرا به انتخاب صحیح سیم‌های مناسب و وسیله‌های حفاظت از دستگاه کمک زیادی می‌کند.
5. فرکانس (Hz)
علامت Hz نشان دهنده میزان فرکانس منبع تغذیه الکتروموتور است. این فرکانس معمولا 50 یا 60 هرتز است. همه موتورهای الکتریکی برای کار در فرکانس خاصی طراحی شده‌اند.
6. سرعت (RPM)
برای نشان دادن اینکه شفت الکتروموتور در یک دقیقه چند بار یک چرخش کامل انجام می‌دهد، از علامت RPM استفاده می‌شود. این عبارت مخفف Revolutions Per Minute است. توجه به این عدد اهمیت زیادی دارد؛ زیرا باعث تشخیص موتور مناسب برای کاربرد‌های مختلف می‌شود. عدد مقابل علامت RPM نشان دهنده سرعت موتور در زمان کار با حداکثر توان خود است. البته میزان این سرعت، کمتر از سرعت سنکرون است.
7. اندازه قاب Frame))
این عبارت به ابعاد فیزیکی الکتروموتور و مشخصات نصب آن اشاره دارد. استاندارد سازی این اطلاعات توسط سازمآن‌هایی همچون IEC (کمیسیون بین المللی الکتروتکنیکی) در سطح بین المللی انجام می‌شود. این اندازه شامل اطلاعاتی مثل ارتفاع شفت است که فاصله پایه موتور تا مرکز شفت را نشان می‌دهد. همچنین ابعاد کلی مانند طول، عرض و ارتفاع موتور و ابعاد سوراخ نصب ( فاصله و اندازه سوراخ‌هایی که برای نصب موتور ایجاد می‌شود) نیز اغلب روی پلاک درج می‌شود. توجه دقیق به ابعاد الکتروموتور موجب می‌شود قبل از نصب و تعویض دستگاه، شرایط فضایی صحیحی را فراهم کنید.
8. ضریب خدمات (SF)
از طریق ضریب سرویس که روی پلاک الکتروموتور درج می‌شود، تولید کنندگان دستگاه میزان توانایی موتور برای کنترل بار‌های اضافی را مشخص می‌کنند. این میزان در حدی است که موتور بدون آسیب دیدن قابلیت تحمل آن را برای زمان کوتاهی دارد. برای مثال هنگامی که روی پلاک یک الکتروموتور 1.15 SF درج شده باشد، یعنی دستگاه می‌تواند برای مدت کوتاهی 15 درصد باری بیشتر از اسب بخار خود تحمل کند. این ویژگی الکتروموتور موجب تطبیق آن با اضافه بار‌های متناوب و جبران نوسانات ولتاژ می‌شود. البته باید توجه داشته باشید اگر الکتروموتور به طور دائم در محدوده ضریب سرویس خود کار کند، عمر آن کاهش می‌یابد.
9. بهره‌وری
این معیار نشان دهنده میزان تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی توسط الکتروموتور است. برای مثال هنگامی که میزان بهره‌وری یک موتور الکتریکی 90 درصد باشد، به معنی این است که دستگاه 90 درصد از انرژی الکتریکی مصرفی خود را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. 10 درصد باقیمانده به صورت گرما یا حالات دیگر انرژی تلف می‌شود. موتورهای الکتریکی با بهره‌وری بالاتر موجب صرفه‌جویی در انرژی در عین حفظ عملکرد می‌شوند.
10. کلاس عایق
میزان تحمل حرارتی عایق سیم پیچ موتور با این معیار نشان داده می‌شود. آگاهی از حداکثر دمایی که الکتروموتور می‌تواند بدون آسیب دیدگی تحمل کند، ضروری است؛ زیرا موجب مدیریت دمای الکتروموتور و افزایش طول عمر آن می‌شود. محدوده تحمل حرارتی الکتروموتور با حروف انگلیسی مثلA ، B، F و H نشان داده می‌شود. کلاس A حداکثر دمای کاری 105 درجه سانتیگراد، کلاس B حداکثر دمای 130 درجه، کلاس F حداکثر دمای 155 و کلاس H حداکثر دمای 180 درجه را نشان می‌دهد.
11. چرخه کاری
با این معیار می‌توان فهمید الکتروموتور در مقایسه با زمان استراحت خود چه مدت می‌تواند کار کند و میزان آن با درصد نشان داده می‌شود. اطلاع از چرخه کار موجب آگاهی از دستگاه مناسب برای کاربرد‌های خاص می‌شود. برخی از چرخه کاری رایج الکتروموتورها عبارتند از: S1 به معنی وظیفه پیوسته، S2 به معنی وظیفه کوتاه مدت، S3 به معنی وظیفه تناوبی و S6 به معنی عملیات مستمر دوره‌ای.
12. رتبه حفاظت در برابر نفوذ (IP)
برای نشان دادن درجه محافظت محفظه موتور از اجزای درون خود در برابر عواملی مثل گرد و غبار و رطوبت از معیار IE استفاده می‌شود. IE مخفف The Ingress Protection به معنی درجه حفاظت از ورود است. این معیار از دو عدد تشکیل شده است؛ مانند IP55. عدد اول نشان دهنده میزان حفاظت در برابر گرد و غبار و عدد دوم نشان دهنده میزان حفاظت در برابر رطوبت است. توجه به درجه IP الکتروموتور در هنگام خرید موجب می‌شود بهترین دستگاه را برای شرایط محیطی مدنظر خود خریداری کنید.